Witaj, nieznajomy!

Wygląda na to, że jesteś tutaj nowy. Jeśli chcesz wziąć udział, należy kliknąć jeden z tych przycisków!

Śmiercionośny arsenał w domu

Zmiana dotychczasowego zachowania, wyglądu dziecka, pojawienie się trudności w nawiązywaniu relacji z rodziną lub rówieśnikami, a także problemy w szkole mogą sugerować, że dziecko sięga po substancje odurzające - mówi dr hab. n. med. Anna Krakowiak, prof. IMP, kierownik Kliniki Toksykologii Instytutu Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi


Dr hab. n. med. Anna Krakowiak, prof. IMP

Jerzy Dziekoński: Po jakie nietypowe, „domowe” środki odurzające sięga aktualnie młodzież?

Dr hab. n. med. Anna Krakowiak, prof. IMP: Nie mamy krajowego ośrodka rejestracji ostrych zatruć, który posiadałby ogólne informacje dotyczące zatruć środkami odurzającymi na terenie Polski, w tym również zatruć „domowymi” środkami odurzającymi stosowanymi przez dzieci i młodzież. Należy również podkreślić, iż w Polsce nie działają ośrodki ostrych zatruć dla dzieci i młodzieży. W przypadku zatrucia lub jego podejrzenia pacjenci niepełnoletni są hospitalizowani i leczeni na oddziałach pediatrycznych. Do ośrodków ostrych zatruć zajmujących się leczeniem dorosłych najczęściej trafia tylko młodzież wymagająca podania swoistej odtrutki.

Odpowiadając na pytanie, po jakie „domowe” środki odurzające sięga młodzież, mogę się odnieść jedynie do przypadków ostrych zatruć leczonych na Oddziale Toksykologii Instytutu Medycyny Pracy im prof. J. Nofera w Łodzi oraz konsultowanych telefonicznie przez lekarzy z województwa łódzkiego. Przypadki te dotyczyły m.in.:
– leków dostępnych bez recepty stosowanych w celu odurzenia się, takich jak: dekstrometorfan (lek o działaniu przeciwkaszlowym), dimenhydrynat (lek o działaniu przeciwwymiotnym stosowany w chorobie lokomocyjnej), pseudoefedryna (obecna w preparatach prostych i złożonych o działaniu przeciwbólowym, przeciwzapalnym i przeciwhistaminowym)
– preparatu ginekologicznego Tantum Rosa, który zawiera benzydaminę
– klejów powierzchniowych i do drewna na bazie rozpuszczalników
– aerozoli, takich jak odświeżacze powietrza, dezodoranty, lakiery do włosów i farby w spreju, zawierających m.in. lotne frakcje ropy naftowej, eter dimetylowy i fluorowęglowodory
– środków czyszczących typu air brushes zawierających eter dimetylowy
– gazu w zbiornikach zapalniczek, który zawiera propan i butan
– lakierów do paznokci na bazie acetonu.

Z piśmiennictwa wynika, że lotne substancje odurzające, które mogą być wykorzystywane w warunkach domowych, wchodzą także w skład farb i rozcieńczalników do farb (zawierających m.in. rozpuszczalniki organiczne), pokojowe odświeżacze powietrza (na bazie azotanu izobutylu), korektory do maszynopisów i rozcieńczalniki korektora (zawierają 1,1,1-trichloroetan).

Czy związki oparte na rozpuszczalnikach wchłaniają się do organizmu i wywołują działanie odurzające w obrębie układu nerwowego?

Węglowodory wchodzące w skład rozpuszczalników to niejednorodna grupa związków organicznych, które ze względu na posiadane właściwości fizyko-chemiczne bardzo dobrze wchłaniają się do organizmu wszelkimi możliwymi drogami (przewód pokarmowy, płuca, skóra). Toksyczność tych związków zależy od właściwości każdego węglowodoru (pochodnej) i drogi narażenia. Poza działaniem depresyjnym na ośrodkowy układ nerwowy, związki te wywierają niekorzystny wpływ na inne układy, w tym oddechowy, krążenia i pokarmowy, a także na nerki. Do objawów ostrego zatrucia rozpuszczalnikami ze strony układu nerwowego należą m.in.: euforia, zaburzenia równowagi, niezborność i zaburzenia świadomości (objawy oczekiwane przez osoby, które po nie sięgają w celach rekreacyjnych).

Jaki jest mechanizm działania substancji innych niż rozpuszczalniki, na przykład gazu do zapalniczek, proszku do prania czy proszku do pieczenia? W jaki sposób stosuje się te proszki?

Opisano przypadki zatruć po ekspozycji na gazy znajdujące się w zapalniczkach (propan, butan), które wprowadzano do jamy ustnej poprzez umieszczenie dyszy wylotowej między zębami. Propan i butan są gazami duszącymi fizycznie. Konsekwencją zmniejszenia stężenia tlenu we wdychanym powietrzu jest zmniejszenie wysycenia hemoglobiny tlenem i nieadekwatne dostarczanie tlenu do tkanek, objawiające się m.in. przyspieszeniem czynności serca, a także utrudnieniem koncentracji uwagi i precyzji ruchów. Pojawiają się też zaburzenia świadomości.

Przypadki ostrych zatruć leczone na Oddziale Toksykologii IMP w Łodzi dotyczyły m.in.: leków dostępnych bez recepty stosowanych w celu odurzenia się (…), klejów powierzchniowych i do drewna na bazie rozpuszczalników, aerozoli (…), środków czyszczących (…), gazu w zbiornikach zapalniczek, lakierów do paznokci.

Takie produkty, jak proszek do prania lub pieczenia, mogą zawierać w swoim składzie dopalacze, czyli tzw. legal highsherbal highs, narkotyki projektowane (designer drugs) lub odczynniki do badań (research chemicals – RCs). Są to potocznie używane terminy określające grupy różnych substancji lub ich mieszanek o działaniu psychoaktywnym, których nie ma na listach substancji kontrolowanych. Przykładem substancji dodawanych do proszków do prania są syntetyczne katynony. Charakterystyczną cechą syntetycznych katynonów jest obecność grupy ketonowej w pozycji ß łańcucha bocznego, dlatego te związki chemicznie potocznie nazywa się ß-keto-amfetaminami. Do najpopularniejszych należą: mefedron, metylon i butylon.


Komentarz

  • cz2.

    W jaki sposób młodzież używa dezodorantów lub innych sprejów do odurzania się? Jakie odczucia się z tym wiążą?

    Takie produkty, jak proszek do prania lub pieczenia, mogą zawierać w swoim składzie dopalacze, czyli tzw. legal highs, herbal highs, narkotyki projektowane (designer drugs) lub odczynniki do badań (research chemicals – RCs).

    Tak jak wspomniano powyżej, w skład dezodorantów lub innych sprejów wchodzą substancje mogące wykazywać działanie odurzające. Do niedawna głównym składnikiem lotnym w większości aerozoli były fluoropochodne węglowodorów, które w ostatnim czasie zastąpiono przede wszystkim gazem o właściwościach duszących fizycznie, tj. butanem. Objawy kliniczne zatrucia i mechanizm działania butanu omówiono powyżej.

    Czy te nieswoiste substancje dają jakieś wspólne objawy zatrucia? Jakie są mechanizmy takiego zatrucia?

    Objawy kliniczne zatrucia rozpuszczalnikami organicznymi i gazami duszącymi fizycznie omówiono powyżej. Wszystkie wymienione substancje działają depresyjnie na ośrodkowy układ nerwowy.

    Niektórzy do odurzania się wykorzystują dostępne w domach różne przyprawy (np. gałkę muszkatołową, szałwię) i rośliny (np. bieluń). Jak one działają?

    Gałka muszkatołowa jest popularną przyprawą, którą dodaje się do zup, mięs, sosów, ciast, ryb i warzyw. Gałka muszkatołowa to nasiona drzewa o nazwie muszkatołowiec korzenny. Spożywanie niewielkiej ilości tej przyprawy pozytywnie wpływa na funkcjonowanie układu pokarmowego, natomiast w dużej ilości ma ona działanie toksyczne – obecny w niej olejek eteryczny zawiera mirystycynę, która znana jest z właściwości halucynogennych.

    Natomiast zawarta w szałwi wieszczej salwinoryna A wykazuje właściwości halucynogenne.

    Bieluń dziędzierzawa zawiera w swoim składzie alkaloidy tropanowe: atropinę, skopolaminę i hioscyjaminę. Na obraz kliniczny zatrucia składają się m.in. objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego, w tym niepokój, pobudzenie psychoruchowe, zaburzenia świadomości, senność i poszerzenie źrenic.

    Kiedy rodzice lub lekarz może podejrzewać odurzanie, na przykład przyprawami? Jak się zachowuje taki młody człowiek?

    Zmiana dotychczasowego zachowania, wyglądu dziecka, pojawienie się trudności w nawiązywaniu relacji z rodziną lub rówieśnikami, a także problemy w szkole mogą sugerować, że dziecko sięga po substancje odurzające.

    Zmiana dotychczasowego zachowania, wyglądu dziecka, pojawienie się trudności w nawiązywaniu relacji z rodziną lub rówieśnikami, a także problemy w szkole mogą sugerować, że dziecko sięga po substancje odurzające. Objawy kliniczne zatrucia mogą być bardzo różne, ponieważ zależą m.in. od rodzaju i dawki użytej substancji, a także drogi jej podania. Na przykład objawy zatrucia gałką muszkatołową, takie jak uczucie niepokoju, halucynacje (uczucie oderwania od rzeczywistości, sen na jawie), euforia, suchość w jamie ustnej, silne zmęczenie i senność, zwykle pojawiają się około 3 h po jej zażyciu.

    Jakie powinno być wstępne postępowanie przy przyjęciu młodej osoby z takimi objawami? Powszechnie dostępne testy nie pozwalają wykryć substancji toksycznej.

    W większości szpitali nie ma możliwości wykonania analiz toksykologicznych potwierdzających zatrucie środkami odurzającymi, po które sięga młodzież w warunkach domowych. Lekarz badający dziecko powinien zebrać jak najwięcej informacji na temat zatrucia, m.in.: drogi narażenia, czasu, jaki upłynął od narażenia, postaci trucizny. Należy też zabezpieczyć opakowanie lub etykiety przyjętych substancji toksycznych lub roślinę. U pacjentów należy monitorować podstawowe funkcje życiowe. Większość z nich wymaga założenia wkłucia do żyły obwodowej. Każdy przypadek zatrucia powinno się skonsultować z ośrodkiem ostrych zatruć w celu weryfikacji oraz omówienia ewentualnej diagnostyki i leczenia.

    Czy z zastosowaniem wymienionych substancji wiążą się jakieś odległe skutki toksyczne?

    Przewlekłe sięganie po wymienione substancje może prowadzić do rozwoju uzależnienia psychicznego i/lub fizycznego. Do powikłań związanych z przewlekłym stosowaniem „domowych” środków odurzających należy m.in. uszkodzenie wielonarządowe i wyniszczenie.

    Dlaczego w Pani opinii dzieci i młodzież sięgają po „domowe” środki odurzające?

    Młodzież sięga po substancje toksyczne z różnych powodów. Na podstawie własnych obserwacji wydaje mi się, że wynika to z prostego dostępu do tych substancji, potrzeby naśladowania rówieśników, problemów rodzinnych i ciekawości.

    Dziękuję za rozmowę.

    dr hab. n. med. Anna Krakowiak, prof IMP, w 1989 roku zatrudniona w Instytucie Medycyny Pracy (IMP) im. prof. Jerzego Nofera w Klinice Chorób Zawodowych, a od marca 2008 roku na Oddziale Toksykologii IMP. Aktualnie Kierownik Kliniki Toksykologii. Specjalista II stopnia w dziedzinie toksykologii klinicznej, medycyny pracy i chorób płuc. Aktywnie uczestniczy w działalności Polskiego Towarzystwa Toksykologicznego, Sekcji Toksykologii Klinicznej Polskiego Towarzystwa Lekarskiego, członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Toksykologicznego. Od 2008 roku członek Rady Naukowej IMP, a od 2019 roku Konsultant Krajowy w dziedzinie toksykologii klinicznej.

  • edytowano marzec 2021
    co do gałki muszkatołowej potwierdzam, podobnie jak gaz z śmietany w sprayu. Podobnie działa palenie  i wdychanie oparów z plastikowych butelek, paznokci oraz włosów. Podobnie jak kiedyś klej butapren, nawet JEDNOKROTNE zastosowanie niektórych z opisanych w artykule  substancji może skutkować nieodwracalnymi zmianami w mózgu
    dzieciaki siedzą teraz po całych dniach w domu, nudzą się -  mają dostęp do tego wszystkiego - uważajcie
  • Absynt mam ale nie wchodzi. Nie poradnik ale ostrzeżenie
    Podziękowali 1Klarcia
  • mam szklaneczkę specjalną z podobizną Van Gogha i łyżeczkę. Piłem raz dwa lata temu na sylwestra nie smoakuje mi - jakieś takie anyżowe-ziołowe. Piołunu w tym na pewno nie ma. Dawaj namiar na tego rolnika.
  • ale przewożenie to tylko w żołądku zapewne :-)
  • Trzebaby będzie spróbować tych specyfików:D
Aby napisać komentarz, musisz się zalogować lub zarejestrować.