Dziś Uroczystość Apostołów Piotra i Pawła

Kościół umieszcza w jednym dniu uroczystość św. Pawła wraz ze św.
Piotrem nie dlatego, aby równał go w prymacie z pierwszym zastępcą
Chrystusa. Chodzi jedynie o podkreślenie, że obaj Apostołowie byli
współzałożycielami gminy chrześcijańskiej w Rzymie, obaj w tym mieście
oddali dla Chrystusa życie swoje oraz że w Rzymie są ich relikwie i
sanktuaria. Najwięcej jednak zaważyła na połączeniu pamiątki obu
Apostołów w jednym dniu opinia, dzisiaj uznawana za mylną, że obaj
Apostołowie ponieśli śmierć męczeńską tego samego dnia. Już w roku 258
obchodzono święto obu Apostołów razem dnia 29 czerwca, tak na Zachodzie,
jak też i na Wschodzie, co wskazywałoby na powszechne przekonanie, że
był to dzień śmierci obu Apostołów. Taki bowiem był bardzo dawny
zwyczaj, że święta liturgiczne obchodzono w dniu śmierci męczenników, a
potem także (od w. IV) - wyznawców.






Właściwe imię Piotra to Szymon (Symeon). Pan Jezus zmienił mu
imię na Piotr przy pierwszym spotkaniu, gdyż miało ono symbolizować jego
przyszłe powołanie. Pochodził z Betsaidy, miejscowości położonej nad
Jeziorem Genezaret (Galilejskim). Był bratem św. Andrzeja, Apostoła,
który Szymona przyprowadził do Pana Jezusa niedługo po chrzcie w rzece
Jordan, jaki Chrystus Pan otrzymał z rąk Jana Chrzciciela (Mt 10, 2; J
1, 41). To, że Chrystus Pan zetknął się z Andrzejem i Szymonem w pobliżu
rzeki Jordan, wskazywałoby, że obaj bracia byli uczniami św. Jana (J 1,
40-42). Ojcem Szymona Piotra był Jona (Jan), rybak galilejski. Kiedy
Chrystus Pan włączył Piotra do grona swoich uczniów, ten nie od razu
przystał do Pana Jezusa, ale nadal trudnił się pracą rybaka. Dopiero po
cudownym połowie ryb definitywnie został przy Chrystusie w charakterze
Jego ucznia wraz ze swoim bratem, Andrzejem (por. Łk 5, 1-11).


Kiedy Piotr przystąpił do grona uczniów Pana Jezusa, był już człowiekiem
żonatym i mieszkał w Kafarnaum u teściowej, którą Pan Jezus uzdrowił
(Mk 1, 29-31; Łk 4, 38-39). Tradycja wczesnochrześcijańska wydaje się
potwierdzać, że miał dzieci, gdyż wymienia jako jego córkę św.
Petronelę. Nie jest to jednak pewne.





Jezus bardzo wyraźnie wyróżniał Piotra wśród Apostołów. Piotr był
świadkiem - wraz z Janem i Jakubem - wskrzeszenia córki Jaira (Mt 9,
23-26; Mk 5, 35-43; Łk 8, 49-56), przemienienia na górze Tabor (Mt 17,
1-13; Mk 9, 2-13; Łk 9, 28-36) i krwawego potu w Getsemani (Mt 26,
37-46; Mk 14, 33-42; Łk 22, 41-46). Kiedy Jezus zapytał Apostołów, za
kogo uważają Go ludzie, otrzymał na to różne odpowiedzi. Kiedy zaś
rzucił im pytanie: "A wy za kogo Mnie uważacie?" - usłyszał z ust Piotra
wyznanie: "Ty jesteś Mesjasz, Syn Boga żywego". Za to otrzymał w
nagrodę obietnicę prymatu nad Kościołem Chrystusa: "Błogosławiony
jesteś, Szymonie, synu Jony. Albowiem ciało i krew nie objawiły ci tego,
lecz Ojciec mój, który jest w niebie. Otóż i Ja tobie powiadam: Ty
jesteś Piotr (czyli skała), i na tej skale zbuduję Kościół mój, a bramy
piekielne go nie przemogą. I tobie dam klucze królestwa niebieskiego;
cokolwiek zwiążesz na ziemi, będzie związane w niebie, a co rozwiążesz
na ziemi, będzie rozwiązane w niebie" (Mt 16, 18-19).


Można byłoby wymienić jeszcze inne historie związane z Piotrem. Jezus
ratuje Piotra, kiedy tonął w Jeziorze Galilejskim (Mt 14, 28-31). Piotr
płaci podatek za Jezusa i za siebie monetą, wydobytą z pyszczka ryby (Mt
17, 24-27); od Piotra Pan Jezus zaczyna mycie nóg Apostołom przy
Ostatniej Wieczerzy (J 13, 6-11). Przed pojmaniem Mistrza Piotr zapewnia
Go o swojej dla Niego wierności (Mt 26, 33). W Getsemani występuje w
obronie Jezusa i ucina ucho słudze arcykapłana, Malchusowi (Mt 26,
51-54; Mk 14, 47; Łk 22, 49-50; J 18, 10-11). On jeden, wraz z Janem,
idzie za Chrystusem aż na podwórze arcykapłana. Jednak tu, rozpoznany,
wyrzeka się ze strachu Jezusa i trzykrotnie potwierdza zaparcie się
przysięgą. Kiedy zapiał kogut, przypomniał sobie przepowiednię Chrystusa
i gorzko zapłakał (Mt 26, 69-75; Mk 14, 66-72; Łk 22, 54-62; J 18,
15-27).





Przed odejściem do nieba Pan Jezus zlecił Piotrowi najwyższą władzę
pasterzowania nad Jego Apostołami i pozostałymi wiernymi wyznawcami (J
21, 15-19). Apostołowie od początku podjęli te słowa i uznali w Piotrze
pierwszego spośród siebie. We wszystkich wykazach apostolskich Piotr
jest zawsze stawiany na pierwszym miejscu (Mt 10, 2; Mk 3, 16; Łk 6, 14;
Dz 1, 13). Pisma Nowego Testamentu wymieniają go 150 razy. Piotr
proponuje Apostołom przyłączenie do ich grona jeszcze jednego w miejsce
Judasza (Dz 1, 15-26). Piotr pierwszy przemawia do tłumu w dzień
Zesłania Ducha Świętego i pozyskuje sporą liczbę pierwszych wyznawców
(Dz 2, 14-36). Uzdrawia chromego od urodzenia i nawraca kilka tysięcy
ludzi (Dz 3, 1-26). Zakłada pierwszą gminę chrześcijańską w Jerozolimie i
sprawuje nad nią władzę sądowniczą (Dz 5, 1-11). To jego Chrystus
poucza w tajemniczym widzeniu, że ma także przyjmować pogan i nakazuje
mu udać się do domu oficera rzymskiego, Korneliusza (Dz 10, 1-48). Na
Soborze apostolskim Piotr jako pierwszy przemawia i decyduje, że należy
iść także do pogan, a od nawróconych z pogaństwa nie należy żądać
wypełniania nakazów judaizmu, obowiązujących Żydów (Dz 15, 1-12). W myśl
zasady postawionej przez Pana Jezusa: "Uderzę pasterza, a rozproszą się
owce stada" (Mt 26, 31) - właśnie Piotr stał się głównym przedmiotem
nienawiści i pierwszym obiektem prześladowań. Został nawet pojmany i
miał być wydany przez króla Heroda Agryppę I Żydom na stracenie. Jednak
anioł Pański wybawił go cudownie od niechybnej śmierci (Dz 12, 1-17).


Niebawem po uwolnieniu Piotr udał się do Antiochii, gdzie założył swoją
stolicę (Ga 2, 11-14). Stamtąd podążył do Małej Azji i Koryntu (2 P 1,
1), aby wreszcie osiąść na stałe w Rzymie. Tu także poniósł śmierć
męczeńską za panowania cesarza Nerona ok. 64 roku, umierając na krzyżu,
jak mu to zapowiedział Chrystus (J 21, 18-19). O pobycie Piotra w Rzymie
i jego śmierci piszą między innymi: św. Klemens Rzymski (+ ok. 97), List do Koryntian, 5; św. Ignacy z Antiochii (+ ok. 117), List do Rzymian 4, 3; św. Dionizy z Koryntu (+ 160); św. Ireneusz (+ 202); Euzebiusz - Historia Kościoła 2, 25, 8; św. Kajus Rzymski (+ 296) i wielu innych.





Św. Piotr zostawił dwa listy, które należą do ksiąg Pisma świętego
Nowego Testamentu. Dyktował je swojemu uczniowi Sylwanowi (1 P 5, 12).
Wyróżniają się one niezwykłą plastyką i ekspresją. Jako zwierzchnik
Kościoła Piotr ma odwagę przestrzec wiernych przed zbyt dowolnym
tłumaczeniem pism Pawła Apostoła (2 P 3, 14-16). Pierwszy list Piotr
pisał ok. 63 r., przed prześladowaniem wznieconym przez Nerona. Pisał go
z Rzymu. Drugi list, pisany również z Rzymu, prawdopodobnie został
zredagowany w więzieniu, gdyż Piotr pisze o swojej rychłej śmierci. Tak
więc list powstał w 64 lub 67 roku (2 P 1, 14).


O wielkiej popularności św. Piotra świadczą liczne apokryfy. Na pierwszym miejscu należy do nich Ewangelia Piotra,
której fragment udało się przypadkowo odnaleźć w roku 1887 w Achmin w
Górnym Egipcie. Mogła powstać już w latach 120-130 po Chrystusie. Kerygma Piotra - to rodzaj homilii. Powstała ona również ok. roku 130 i ma zabarwienie gnostyckie. Apokalipsa św. Piotra
należała kiedyś do najbardziej znanych apokryfów. Pochodzi ona również z
początków chrześcijaństwa, odnaleziona została w roku 1887 wraz z Ewangelią Piotra. Zawiera opis sądu i losu dusz po śmierci. Wreszcie apokryf już znacznie późniejszy, z V w., Dzieje Piotra i Pawła.
Autor tak niepodzielnie łączy losy obu Apostołów, że oznacza datę ich
śmierci nie tylko w jednym roku, ale nawet w jednym dniu. Nadto według
autora obydwaj Apostołowie zostali pochowani w jednym miejscu.
Wyznaczoną przez autora tego apokryfu datę śmierci przyjęło Martyrologium Rzymskie.





Św. Piotr poniósł śmierć męczeńską według podania na wzgórzu
watykańskim. Miał być ukrzyżowany według świadectwa Orygenesa głową w
dół na własną prośbę, gdyż czuł się niegodnym umierać na krzyżu jak
Chrystus. Cesarz Konstantyn Wielki wystawił ku czci św. Piotra nad jego
grobem bazylikę. Obecna bazylika Św. Piotra w Rzymie pochodzi z wieku
XVI-XVII, zbudowana została w latach 1506-1629. Teren wokół bazyliki
należy do Państwa Watykańskiego, istniejącego w obecnym kształcie od
roku 1929 jako pozostałość dawnego państwa papieży. Liczy ono 0,44 km²
powierzchni i zamieszkuje je ok. 1000 ludzi. Bazylika wystawiona na
grobie św. Piotra jest symbolem całego Kościoła Chrystusa. Rocznie
nawiedza ją kilkanaście milionów pielgrzymów i turystów z całego świata.
W czasie prac archeologicznych przeprowadzonych w podziemiach bazyliki
św. Piotra w latach 1940-1949 znaleziono pod konfesją (pod głównym
ołtarzem bazyliki) grób św. Piotra.


Oprócz tej najsłynniejszej świątyni, wystawionej ku czci św. Piotra
Apostoła, w samym Rzymie istnieją ponadto: kościół św. Piotra na Górze
Złotej (Montorio), czyli na Janikulum, zbudowany na miejscu, gdzie
Apostoł miał ponieść śmierć męczeńską; kościół św. Piotra w Okowach,
wystawiony na miejscu, gdzie św. Piotr miał być więziony; kościół
świętych Piotra i Pawła; kościółek "Quo vadis" przy Via Appia,
wystawiony na miejscu, gdzie Chrystus według podania miał zatrzymać
Piotra, usiłującego opuścić Rzym.



Św. Piotr, pierwszy papież, jest patronem m. in. diecezji w Rzymie,
Berlinie, Lozannie; miast: Awinionu, Biecza, Duszników Zdroju,
Frankfurtu nad Menem, Genewy, Hamburga, Nantes, Poznania, Rygi, Rzymu,
Trzebnicy; a także blacharzy, budowniczych mostów, kowali, kamieniarzy,
marynarzy, rybaków, zegarmistrzów. Wzywany jako orędownik podczas
epilepsji, gorączki, febry, ukąszenia przez węże.



W ikonografii św. Piotr ukazywany jest w stroju apostoła, jako
biskup lub papież w pontyfikalnych szatach. Od IV w. (medalion z brązu -
Watykan, mozaika w S. Clemente) ustalił się typ ikonograficzny św.
Piotra - szerokie rysy twarzy, łysina lub lok nad czołem, krótka, gęsta
broda. Od XII wieku przedstawiany jest jako siedzący na tronie.
Atrybutami Księcia Apostołów są: anioł, kajdany, dwa klucze
symbolizujące klucze Królestwa Bożego, kogut, odwrócony krzyż, księga,
łódź, zwój, pastorał, ryba, sieci, skała - stanowiące aluzje do wydarzeń
w jego życiu, tiara w rękach.








Paweł pochodził z Tarsu w Cylicji - Mała Azja (Dz 21, 39; 22, 3).
Urodził się jako obywatel rzymski, co dawało mu pewne wyróżnienie i
przywileje. W naglących wypadkach umiał z tego korzystać (Dz 16, 35-40;
25, 11). Nie wiemy, jaką drogą Paweł to obywatelstwo otrzymał: być może,
że całe miasto rodzinne cieszyło się tym przywilejem; możliwe, że
rodzina Apostoła nabyła lub po prostu kupiła sobie ten przywilej, bowiem
i tą drogą także można było otrzymać obywatelstwo rzymskie w owych
czasach (Dz 22, 28).


Szaweł urodził się w Tarsie ok. 8 roku po narodzeniu Chrystusa
(niektórzy badacze podają czas między 5 a 10 rokiem). Jego rodzina
chlubiła się, że pochodziła z rodu Beniamina, co także i Paweł
podkreślał z dumą (Rz 11, 1). Dlatego otrzymał imię Szaweł (spolszczona
wersja hebrajskiego Saul) od pierwszego i jedynego króla Izraela z tego
rodu (panował w wieku XI przed Chrystusem). Rodzina Szawła należała do
faryzeuszów - najgorliwszych patriotów i wykonawców prawa mojżeszowego
(Dz 23, 6). Uczył się rzemiosła - tkania płótna namiotowego. Po
ukończeniu miejscowych szkół - a trzeba przyznać, że Paweł zdradza duże
oczytanie (por. Tt 1, 12) - w wieku ok. 20 lat udał się Apostoł do
Palestyny, aby w Jerozolimie "u stóp Gamaliela" pogłębiać swoją wiedzę
skrypturystyczną i rabinistyczną (Dz 22, 3). Nie znał Jezusa. Wiedział
jednak o chrześcijanach i szczerze ich nienawidził, uważając ich za
odstępców i odszczepieńców. Dlatego z całą satysfakcją asystował przy
męczeńskiej śmierci św. Szczepana (Dz 7, 58). Nie mając jednak pełnych
lat 30, nie mógł wykonywać wyroku śmierci na diakonie. Pilnował więc
szat oprawców i zapewne pilnie ich zachęcał, aby dokonali egzekucji (Dz
7, 58-60).





Kiedy tylko Szaweł doszedł do wymaganej pełnoletności, udał się do
najwyższych kapłanów i Sanhedrynu, aby otrzymać listy polecające do
Damaszku. Dowiedział się bowiem, że uciekła tam spora liczba
chrześcijan, chroniąc się przed prześladowaniem, jakie wybuchło w
Jerozolimie (Dz 9, 1-3). Gdy Szaweł był blisko murów Damaszku, spotkał
go Chrystus, powalił na ziemię, oślepił i w jednej chwili objawił mu, że
jest w błędzie; że nauka, którą on tak zaciekle zwalczał, jest
prawdziwą; że chrześcijaństwo jest wypełnieniem obietnic Starego
Przymierza; że Chrystus nie jest bynajmniej zwodzicielem, ale właśnie
tak długo oczekiwanym i zapowiadanym Mesjaszem. Było to w ok. 35 roku po
narodzeniu Chrystusa, a więc drugim po Jego śmierci.


Po swoim nawróceniu Szaweł został ochrzczony przez Ananiasza, któremu
Chrystus polecił to w widzeniu (Dz 9, 10-18). Po chrzcie Szaweł
rozpoczął nową erę życia: głoszenia Chrystusa. Najpierw udał się na
pustkowie, gdzie przebywał prawdopodobnie kilka miesięcy. Tam Chrystus
bezpośrednio wtajemniczył go w swoją naukę (Ga 1, 11-12). Paweł
przestudiował i przeanalizował na nowo Stare Przymierze. Następnie, po
powrocie do Damaszku, przez 3 lata nawracał jego mieszkańców. Zawiedzeni
Żydzi postanowili zemścić się na renegacie i czyhali na jego zgubę.
Zażądali więc od króla Damaszku Aretasa, by wydał im Szawła. Szaweł
jednak uciekł w koszu spuszczonym z okna pewnej kamienicy przylegającej
do muru miasta. Udał się następnie do Jerozolimy i przedstawił się
Apostołom. Powitano go ze zrozumiałą rezerwą. Tylko dzięki interwencji
Barnaby, który wśród Apostołów zażywał wielkiej powagi, udało się
przychylnie nastawić Apostołów do Pawła. Ponieważ jednak także w
Jerozolimie przygotowywano na Apostoła zasadzki, musiał chronić się
ucieczką do rodzinnego Tarsu.





Stamtąd wyprowadził Pawła na szerokie pola Barnaba. Razem udali się do
Antiochii, gdzie chrześcijaństwo zapuściło już korzenie. Tamtejszej
gminie nadali niezwykły rozwój przez to, że kiedy wzgardzili nimi Żydzi,
oni udali się do pogan. Ci z radością przyjmowali Ewangelię tym
chętniej, że Paweł i Barnaba zwalniali ich od obrzezania i prawa
żydowskiego, a żądali jedynie wiary w Chrystusa i odpowiednich
obyczajów. Zostali jednak oskarżeni przed Apostołami, że wprowadzają
nowatorstwo. Doszło do konfliktu, gdyż obie strony i tendencje miały
licznych zwolenników. Zachodziła obawa, że Apostołowie w Jerozolimie
przychylą się raczej do zdania konserwatystów. Sami przecież pochodzili z
narodu żydowskiego i skrupulatnie zachowywali prawo mojżeszowe.


Na soborze apostolskim jednakże (49-50 r.) miał miejsce przełom.
Apostołowie, dzięki stanowczej interwencji św. Piotra, orzekli, że
należy pozyskiwać dla Chrystusa także pogan, że na nawróconych z
pogaństwa nie należy nakładać ciężarów prawa mojżeszowego (Dz 15, 6-12).
Było to wielkie zwycięstwo Pawła i Barnaby. Od tej pory Paweł
rozpoczyna swoje cztery wielkie podróże. Wśród niesłychanych przeszkód
tak natury fizycznej, jak i moralnej, prześladowany i męczony,
przemierza obszary Syrii, Małej Azji, Grecji, Macedonii, Italii i
prawdopodobnie Hiszpanii, zakładając wszędzie gminy chrześcijańskie i
wyznaczając w nich swoich zastępców. Oblicza się, że w swoich czterech
podróżach, wówczas tak bardzo wyczerpujących i niebezpiecznych, Paweł
pokonał ok. 10 tys. km dróg morskich i lądowych. Pierwsza wyprawa miała
miejsce w latach 44-49: Cypr-Galacja, razem z Barnabą i Markiem; druga -
w latach 50-53: Filippi-Tesaloniki-Berea-Achaia-Korynt, razem z
Tymoteuszem i Sylasem; trzecia - w latach 53-58:
Efez-Macedonia-Korynt-Jerozolima.


Aresztowany został w Jerozolimie w 60 r. Kiedy namiestnik zamierzał
wydać Pawła Żydom, ten odwołał się do cesarza. Przebywał jednak w
więzieniu w Cezarei Palestyńskiej ponad dwa lata, głosząc i tam
Chrystusa. W drodze do Rzymu statek wiozący więźniów rozbił się u
wybrzeży Malty. Na wyspie Paweł spędził trzy zimowe miesiące, w czasie
których nawrócił mieszkańców. W Rzymie także jakiś czas spędził jako
więzień, aż dla braku dowodów winy (Żydzi z Jerozolimy się nie stawili)
został wypuszczony na wolność. Ze swojego więzienia w Rzymie Paweł
wysłał szereg listów do poszczególnych gmin i osób. Po wypuszczeniu na
wolność zapewne udał się do Hiszpanii (Rz 15, 24-25), a stamtąd powrócił
do Achai. Nie wiemy, gdzie został ponownie aresztowany. Jednak sam
fakt, że go tak pilnie poszukiwano, wskazuje, jak wielką powagą się
cieszył.





Ok. 67 (lub 66) roku Paweł poniósł śmierć męczeńską. Według bardzo
starożytnego podania św. Paweł miał ponieść śmierć od miecza (jako
obywatel rzymski). Nie jest znany dzień jego śmierci, za to dobrze
zachowano w pamięci miejsce jego męczeństwa: Aquae Salviae za
Bramą Ostyjską w Rzymie. Ciało Męczennika złożono najpierw w posiadłości
św. Lucyny przy drodze Ostyjskiej. W roku 284 za czasów prześladowania,
wznieconego przez cesarza Waleriana, przeniesiono relikwie Apostoła do
katakumb, zwanych dzisiaj katakumbami św. Sebastiana przy drodze
Apijskiej. Być może na krótki czas spoczęły tu także relikwie św.
Piotra. Po edykcie cesarza Konstantyna Wielkiego (313) ciało św. Piotra
przeniesiono do Watykanu, a ciało św. Pawła na miejsce jego męczeństwa,
gdzie cesarz wystawił ku jego czci bazylikę pod wezwaniem św. Pawła.


Z pism apokryficznych o św. Pawle można wymienić: Nauczanie Pawła o zabarwieniu gnostyckim. Dzieje Pawła
w przekładzie koptyjskim odnalazł i opublikował C. Schmidt w roku 1905.
Autor opisuje w nim wydarzenie znane z Dziejów Apostolskich, dołącza na
pół fantastyczne dzieje św. Tekli oraz apokryficzną korespondencję św.
Pawła z Koryntianami, wreszcie opis męczeństwa Apostoła. Według
Tertuliana dzieje te napisał pewien kapłan z Małej Azji około roku
160-170. Autor za podszywanie się pod imię Apostoła został kanonicznie
ukarany. Apokalipsa św. Pawła to opis podróży Pawła pod
przewodnictwem anioła w zaświaty. Opisuje spotkanie w niebie z osobami,
znanymi z Pisma świętego Starego i Nowego Przymierza, oraz w piekle - z
osobami przewrotnymi. Dzieło to odnalazł Konstantyn Tischendorf w roku
1843 na Górze Synaj w tamtejszym klasztorze prawosławnym. Wreszcie dużą
wrzawę wywołał kiedyś spór o Korespondencję św. Pawła z Seneką. Nawet św. Hieronim i św. Augustyn błędnie opowiedzieli się za autentycznością tego dzieła.





Paweł jest autorem 13 listów do gmin chrześcijańskich, włączonych do
ksiąg Nowego Testamentu. Jest patronem licznych zakonów, Awinionu,
Berlina, Biecza, Frankfurtu nad Menem, Poznania, Rygi, Rzymu, Saragossy
oraz marynarzy, powroźników, tkaczy.



W czasie pontyfikatu papieża Benedykta XVI Kościół obchodził Rok św.
Pawła w związku z jubileuszem 2000 lat od narodzin Apostoła Narodów
(2008-2009).



W ikonografii przedstawiany jest w długiej tunice i płaszczu. Jego atrybutami są: baranek, koń, kość słoniowa, miecz.