Polska tradycja domowej edukacji

mona

W jaki sposób polscy rodzice czasów niewoli obronili edukację swoich dzieci?

Ewa Polak-Pałkiewicz

Edukowanie dzieci w domach rodzinnych w Polsce przez całe stulecia było najbardziej naturalnym, oczywistym i najskuteczniejszym sposobem przekazywania wiedzy, gwarancją dobrego wychowania. Nie budziło sensacji - tak jak ma to miejsce dziś, ani podejrzeń ("o co tym rodzicom chodzi, co im się nie podoba?"). Rodzice nie dawali sobie jeszcze wmówić - w tych dawnych i zamierzchłych epokach, które skończyły się w roku 1945 - że są osoby z definicji bardziej niż oni sami odpowiedzialne za rozwój ich dzieci. Nie zbijano ich z pantałyku i nie demoralizowano sloganami typu: "lepiej niech się dziecko jak najszybciej usamodzielni", "będzie się lepiej rozwijało", "w domu same nudy", "wy, rodzice, nie macie o pedagogice zielonego pojęcia".

Wychowanie i edukacja domowa - aż do okresu gimnazjum lub nawet nieco wyżej - były regułą w polskich rodzinach, którym pozwalały na to warunki materialne. Rodzicom nie wbijano do głowy podstawowej maksymy, że "wychować na dobrego obywatela" (PRL) czy "wzorowego konsumenta" oraz "idealny trybik w maszynie" (czasy dzisiejsze) może tylko szkoła państwowa, a ich, rodziców, obowiązkiem jest słuchać i nie dyskutować.
Dodatkową i bardzo ważną motywację do uczenia w domach rodzinnych przyniosły czasy zaborów. Domy rodzinne, a także szkoły i szkółki zakładane potajemnie, prywatnie i półoficjalnie, gdy było to możliwe (w różnych zaborach różnie się ta rzecz przedstawiała), stawały się kuźnią polskości. W tej dziedzinie nasi przodkowie wykazywali inwencję, pomysłowość i niespożytą energię. Warto się tym ich wysiłkom przyjrzeć. Tym staranniej, im mniej dzisiejsze realia skłaniają do ufności, iż "resort oświaty" pokieruje edukacją naszych dzieci tak, jakbyśmy tego sobie - jako rodzice i Polacy - życzyli. Warto przypomnieć, że Polacy radzili sobie doskonale właśnie w najtrudniejszych warunkach, tuż pod czujnym okiem wroga.

więcej...